Böbrek kumu dökme, yani kristalüri, oksalat, fosfat, sistin ve ürat kristallerinin idrarın içerisine erimeden atılmalarıyla gerçekleşir. İdrarın içeriğinde eriyen kalsiyum oksalatın erime özelliği bulunmayan kalsiyum oksalat tuzlarına dönüşmesiyle, idrarda oksalüri bulunması durumunda böbrek kumu dökülür.

İdrarda asiditenin azalması, şeker hastalığı, lösemi, mide ve bağırsak rahatsızlıkları, sarılık ve sinirlilik gibi durumlarda idrarda oksalat atımı artar. Böbrek kumu döküldüğünde kristaller az olursa, fazla belirti ortaya çıkmaz. Miktar fazla olduğunda ise idrarda yanma, mikroskobik hematüri ve kolik ağrı ortaya çıkabilir. Böbrek kumu dökülmesinde idrarın alkaliye dönmesi önemlidir. Alkali besinlerin alınması, hiperparatiroidizm, mide asiditesindeki artış idrarın alkali olmasına neden olur. Bu, idrarın beyaz ve bulanık olmasını sağlar. Beklerse dibe tebeşir tozu gibi fosfatlar çöker. Bu esnada idrarda yanma ve hatta kolik sancı hissedilir. İdrarın asiditesindeki yükselme ve alınan sıvının artırılması önemlidir. Üratüri durumunda idrarda erimeyen ürat kristalleri bulunur. Bunun çıkmasına neden olan faktörler arasında ürik asit atımında artış, idrarda yoğunlaşma ve idrardaki asiditenin artması yer alır. Bu durumda idrar bekletildiğinde dibe kiremit tozu şeklinde çökeltiler olur.

Böbrek kumu dökülürken en belirgin belirti ağrıdır. Kolik tarzda ve bıçak saplaması şeklinde ağrı hissedilir. Genellikle bel bölgesinde olan ağrı, kasıklara kadar yayılabilir. Hematüri adı verilen idrarda kanama belirtiler arasındadır. İdrarın başlangıcından itibaren kanama olabilir ve buna ağrı da eşlik edebilir. Üreter kanalına gelen kumla birlikte idrar yapma zorluğu çekilebilir. İdrarda yanma, tam boşalamama hissi ve sık idrara çıkma gibi etkiler ortaya çıkar. Kum dökme sırasında bulantı ve kusma barizdir. Kum dökmeye tıkanma eklenirse, böbrek iltihabı ve idrar yolu enfeksiyonu olabilir. Bu durumda ateş yükselir. Kabızlık ve ishal gibi sindirim sistemiyle ilgili sorunlar da gelişebilir.

Bu süreç herkeste farklıdır. Kumların büyüklüğü, üriner yapı ve kişinin ağrıya verdiği tepki bu durumu etkiler. Bazı kişilerde ağrı fazla etkili olmazken, bazı kişilerde şiddetli ağrılar yaşanabilir. Küçük böbrek kumları 1-2 günde dökülür ve azalır. Büyük olanlarda ise cerrahi girişim gerekebilir. Çocuklar daha kolay böbrek kumu dökerler. Erkekler kadınlara göre bu süreçte daha fazla zorlanabilirler.

Böbrek kumu dökmenin kendine özgü bir ağrısı vardır. Ağrının en belirgin özelliği kolik tarzda olmasıdır. Bazen bıçak saplama şeklinde ağrılar da hissedilir. Genellikle ani ve şiddetli şekilde gelir ve kendiliğinden düzelir. Düzeldiği sırada böbreklerdeki kumun sabit olduğu anlaşılır. Bel bölgesini etkileyen ağrılar, kasıklara kadar inebilir. Bununla birlikte kas ve sinir ağrıları da olabilir. Hareket halinde daha etkili olabilir. Ağrı bazı durumlarda sırt, böbrekler ve bacaklara kadar yayılabilir.

Kişinin idrarında yanma, ağrı, idrardan sonra tam boşalamama hissi ve idrar sırasında kanama olması böbrek kumu döküldüğünü düşündürür. Ailede böbrek kumu dökme öyküsü varsa, bu risk daha yüksek olur. Bol su içen kişilerin daha rahat kum döktükleri belirlenmiştir. Böbrek kumu dökme sırasında kişiler ağrı hisseder. Eğer ağrı olmazsa, bunun anlaşılması daha zordur.

Bol su içilmesi, özellikle maden suyu içilmesi tavsiye edilir. İçeriğinde potasyum sitrat bulunan limon, portakal ve greyfurt gibi besinler tüketilmelidir. Bu süreçte tuz azaltılmalı, yağlı besinlerden kaçınılmalıdır. Hareketli bir yaşam sürmek ve düzenli egzersiz yapmak böbrek kumu dökmeye yardımcı olacaktır.